Cihaz türüne bağlı eş zaman faktörü tablosu

Doğalgaz cihazları için eş zaman faktör ve tüketim değerleri tablosu

Doğalgaz içeriği

Doğalgaz içeriği ; metan % 85 ,  etan %7 , propan %3  Bütan %2  %3 diğer (azot , CO2)

Doğalgaz ön gaz kaçak tetkiki için işlem süreleri (Gaz arzı öncesi)

21 mbar tesisatlar için uygulanacak kaçak testi 10 dk dır.  5 dk dengelenme diğer 5 dk ise test içindir.

300 mbar tesisatlar için test süresi ise 15 dk dır.

İç tesisat kapsamı

Evsel veya küçük tüketimli ticari tesisler için kullanım basıncı 300 mbar veya altında toplam tüketim kapasitesi ise; 180 m3/h ve altında olmalıdır. Bu sınır değerlerin üzerindeki tesisler endüstriyel tesis kapsamına girmektedir.

Mg anot sınırı

2 lb. mg. anot DN80 çapta 45 mt ye kadar DN65 çapta ise 55mt ye kadar katodik koruma sağlayabilir.

Mg anot 0,75 mt ila 1,5 mt derinliğe gömülmelidir.

Esnek bağlantı elemanı

İki bina arasındaki dilatasyon nedeniyle gereksinim duyulan esnek bağlantı elemanı iki bina arası mesafe L ise L mesafesinin  %20 fazlası olmalıdır. Bu DN50 ve daha küçük çaplardaki borular için geçerlidir. Birleştirme diş parçası kaynatılmak suretiyle gerçekleştirilebilir.  DN65 ve üzeri çaplarda ise seçilecek esnek bağlantı elemanının boyu iki bina arasındaki mesafe kadar olması yeterlidir. Birleştirme işlemi flanşlı yapılmalıdır.

Hacim tamamlama 

Hacim tamamlama için üst menfez döşemeden en az 180 cm yukarıya, alt menfez ise en fazla 45 cm yüksekliğe açılmalıdır.

Doğalgaz sayaçları

Türbinli ve rotary sayaçlar için 50 mikron gözenek açıklığında filtre kullanılmalıdır.  Türbin tip sayaçların sağ ve solunda 5D mesafede herhangi bir bağlantı elemanı kullanılmamalıdır.  Rotary sayacın montajı doğru yapılmış ise gaz akışı soldan sağa veya yukardan aşağıya akar. Rotary sayaçları ani gaz hızı ve basınç etkilemektedir. Devreye alma sırasında vana yavaşça açılmalıdır.

G4-G6-G10  : KÖRÜKLÜ TİP 

G16-G25  : KÖRÜKLÜ TİP , ROTARY TİP   

G40-G65-G100-G160  : ROTARY TİP VEYA TÜRBİN TİP SAYAÇ KULLANILIR.

Rotary sayaç bağlantı sıralaması (yatay-düşey)

Yatay bağlantı

Doğalgaz vanası(yatay) –>> Filtre(50mikron) –>> Konik filtre–>>Rotary sayaç–>>T parçası–>>Doğalgaz vanası (düşey)–>>Test manşonu(düşey) –>>Doğalgaz vanası (yatay)

Düşey bağlantı

Doğalgaz vanası (düşey) –>>Filtre(50mikron) –>> Konik filtre–>>Rotary sayaç–>>T parçası-->>Doğalgaz vanası (yatay)–>>Test manşonu (yatay)–>>Doğalgaz vanası (düşey)

Türbin tip sayaç bağlantı sıralaması

Doğalgaz vanası(yatay) –>> Filtre(50mikron) –>> 5xD mesafe–>>Türbin sayaç–>>5xD mesafe–>>T parçası–>>Doğalgaz vanası (düşey)–>>Test manşonu(düşey) –>>Doğalgaz vanası (yatay)

Doğalgaz servis kutusu regülatör tipleri

Yer tipi kutu (CES200/ IYS-08) :

21 mbar için :  25/50 m3/h REGÜLATÖR

300 mbar için : 30/60 m3/h REGÜLATÖR

Duvar tipi kutu (Küçük- S200 / S700)  :

21 mbar için :  25/50 m3/h REGÜLATÖR

300 mbar için : 30/60 m3/h REGÜLATÖR

Duvar tipi kutu (Büyük- S300)  :

21 mbar için :  50/75/100 m3/h REGÜLATÖR

300 mbar için : 60/90/120/180 m3/h REGÜLATÖR

Servis kutusu giriş basıncı 1-4 Bar arası çıkış basıncı ise; 21/ 300 mbar arasıdır.

A tipi gaz yakıcı cihazlar (Ocak, pasta/börek fırınları)

12 m3 ten daha küçük hacimlere yerleştirilemezler Zorunluluk durumunda alt- üst menfez açılmak suretiyle hacim tamamlama yapılmalı.  Ancak komşu mahal yatak odası, banyo ve wc olmamalıdır. A tipi cihazlar yanma için gerekli havayı bulundukları ortamdan alıp yanmış gazları bulundukları ortama veren cihazlardır.

A tipi cihazlar 1+0 tipindeki konutlara tahsis edilemezler. Yatak odası , banyo , wc , aydınlık , merdiven boşlukları ve açık alanlara yerleştirilemezler. 

Toplam kapasitesi 35 kw nın üzerinde olan cihazların atık gaz tahliyesi üretici firma talimatlarında belirtilen esaslara uygun şekilde mekanik ( baca , davlumbaz) yöntemlerle yapılmalıdır.

B-B1 tipi gaz yakıcı cihazlar

8 m3 ten küçük hacimlere yerleştirilemezler. Zorunluluk durumunda alt-üst menfez açılmak suretiyle hacim tamamlama yapılmalı. Komşu mahal yatak odası, banyo ve wc olmamalıdır.

A-B-B1 tipi gaz yakıcı cihazlar için havalandırma

A ve B tipi cihazların (fırınlar hariç) karma olarak bir arada bulunması ve toplam kapasitenin 35 kw nın altında olması durumunda 150 cm2 en kesite sahip tek bir menfez yeterli olacaktır. Toplam kapasite 35 kw nın üzerinde olması durumunda havalandırma alt-üst olarak yapılmalı havalandırma açıklıkları hesap ile belirlenmelidir. 

Kuranglez genişliği

Kurangleze pencere veya menfez açılamaz. 14 kw ya kadar olan cihazlar için 0,5 x 1 ölçüsü 14 kw üzeri için 0,5 x 1,5 ölçüsü kuranglez için yeterlidir.

Kabin içerisindeki gaz yakıcı cihazlar

Hermetik cihazlar kabin içerisine alındıysa bakım-onarım için önden ve yandan 10 cm üstten ise 30 cm boşluk bırakılmalıdır.

Gaz yakıcı cihaz baca çıkışları 

Hermetik soba için hermetik baca çıkış ağızları açık balkon ve teraslara verilebilir. Yatay çıkan baca ile pencere alt hizası arasında en az 30 cm mesafe olmalıdır.

Dikey çıkan hermetik baca çıkış ucu ile eğimli çatı yüzeyi arasındaki dikey mesafe en az 40 cm olmalıdır. Yatay çıkan baca ile eğimli gelen çatının saçak ucu arasındaki düşey mesafede en az 50 cm olmalıdır.

En üst kat baca çıkışları aydınlığa verilebilir. Bunun için düşey yükselme yapılmalı ve aydınlık bitim noktasına ulaşılmalıdır. Diğer bacalarla arasında 1 mt mesafe olmalıdır.

İnsan geçişi ve araç trafiğinin olduğu yerlerde  baca çıkışı en az 2 mt yüksekten yapılmalıdır. İnsan geçişi ve araç trafiğinin olmadığı yerlerde baca çıkış yüksekliği yerden en az 30 cm olmalıdır.  Kaldırıma cephesi olan yarı bodrum dairelerde çelik muhafaza tel kafes kullanılmak suretiyle baca yerden minimum 1 mt yükseklikten çıkış yapabilir.

Dört tarafı binalarla çevrili olan hava sirkülasyonu olmayan 200 m2 den küçük avlulara hermetik baca çıkışı verilmemelidir.

200 m2 den büyük ve hava sirkülasyonu sağlanmayan avlulara hermetik cihaz çıkışı verilebilmesi için gaz dağıtım şirketinin onayı alınmalıdır.

Isı gücü 28 kw dan büyük cihazların atık gazlarının çatı üst seviyesinden atılması tavsiye edilir.

Cihaz toplam kapasitelerinin (kaskad) veya tek başına cihaz kapasitesinin 70 kw üzerinde olması durumunda baca çıkışları alından yapılmamalı çatı üst seviyesine kadar çıkarılmalıdır. 

Gaz yakıcı cihaz montaj mahali

Yoğuşmalı cihazlar  50 kw kapasiteye kadar banyo, wc ye  veya diğer odalara konabilir ancak kapasite ne olursa olsun yatak odasına konulamaz. 50 kw ve üzerindeki yoğuşmalı cihazlar (70kw ya kadar) cihaz odası olarak adlandırılan müstakil bir mahale konulmalı ve mahal dışına da bir elektrik şalteri konulmalıdır. Mahalde dış ortama açılan 150cm2 serbest en kesitli bir menfez ile havalandırılmalıdır.  70 kw ve üzerinde ise kazan dairesi kuralları geçerlidir.

Yakma havasını bulundukları ortamdan alan yoğuşmalı cihazlar ise kapasite sınırlaması olmaksızın özel cihaz odasına konulmalı ve mahal ve mahal dış ortama açılan 150cm2 serbest en kesitli bir menfez ile havalandırılmalıdır.  35 kw ve üzeri için havalandırma açıklıkları hesapla belirlenen alt-üst menfez uygulaması yapılmalıdır. 70 kw ve üzerinde ise kazan dairesi kuralları geçerlidir.

Anma ısı gücü 200 kw ya kadar olan yoğuşmalı cihazların çıkan yoğuşma suları nötralize edilmeden şebekeye boşaltılabilir.  Anma ısı gücü 200 kw ve üzerindeki yoğuşmalı kazanlarda oluşan yoğuşma suyu nötralizasyon kabı vasıtasıyla nötralize edilerek atık su şebekesine boşaltılabilir. Nötralizasyon kabındaki granülün bitmesi durumunda tedariki hususunda cihaz servislerine başvurulmalıdır.

Mimari projesinde cihaz odası olarak tanımlanan veya bina yönetiminin sonradan cihaz odası olarak belirlediği mahallere müstakil cihaz konulabilir. 

Bacalar genel kaideler

Havalandırma boşluklarından ve alanı 1 m2 den daha küçük olan aydınlıklardan baca geçirilemez.  Aydınlıktan baca geçirilmesi gerekiyorsa aydınlığa bakan  ve hermetik cihaz kullanmayan tüm daireler içinde baca yapılacağı düşünülmeli ve bu bacaların tesisinden sonra net 1 m2 den büyük alan kalmalıdır. 

Herhangi bir dairenin bacasının aydınlıktan geçmesi durumunda, diğer bina maliklerinden noter onaylı taahhütname alınmalıdır.

90 lık dirseğin eşdeğer uzunluğu 100 cm, 45 lik veya 135 lik dirseğin eşdeğer uzunluğu ise 60 cm dir.

30 kw nin altındaki cihazlar için 13 cm çapındaki bacalar kullanılabilir ya da bu kapasitedeki cihazlar bu çaptaki bacalara bağlanabilir.

30-70 kw aralığında kullanılacak emniyetli baca kesidi D = (0,012 x Q) / h ^0,5 formülü ile hesaplanabilir.  BuradaQ = Cihaz gücü (Kcal/h cinsinden)h = Etkili baca yüksekliğidir.

Bacalarda 1 defaya mahsus olarak sadece 30 derecelik düşey sapmaya müsade edilmektedir.

Bacalar yanabilen malzemelerden en az 20 cm uzakta olmalıdır. 

Kaskad bacalar

Kaskad baca uygulamalarında cihazlar aynı yakıtı yakmalı ve ısıl güçleri birbirlerinin aynı olmalıdır. Baca negatif basınçlı sisteme göre dizayn edilmişse bimetal(termik kumandalı) baca klapeleri kullanılmalıdır. Baca pozitif basınçlı sistem şeklinde dizayn edilmişse motor tahrikli baca klapeleri kullanılmalıdır.

Elektrik jeneratörleri tesis kaideleri

Elektrik jeneratörleri jeneratör odası olarak adlandırılan müstakil bir mahale konulmalıdır.  Yaşam mahallarine tesis edilemez. 

Bulunduğu ortamdan bağımsız çalışan hermetik cihazlarla aynı mahale konulmalarında bir sakınca yoktur. Bulundukları yerde veya yakınında katı sıvı veya gaz yakıt depoları bulunmamalıdır.

Ana kesme şalteri ile jeneratör odasının tüm elektriği kesilebilmelidir.

Elektrik jeneratörüne giden doğalgaz boruları kaynaklı birleştirme ile tesis edilmelidir.  

Egzost sisteminde susturucu bulunmalıdır. 

Ex-proof gaz alarm cihazı algılayıcı sensörü üst havalandırmadan daha üst bir seviyeye yerleştirilmelidir. 

Egzost çıkışları herhangi bir hava giriş noktasından en az 5 mt uzakta olmalıdır. 

Yaya geçişi olan yerlerde bu yükseklik en az 2,3 metre, açık alanlarda ise en az 1 mt yükseklik olmalıdır.

Baca çıkışlarının darbeye maruz kalabilecekleri yerlerde baca paslanmaz çelik veya galvaniz kaplı çelik tel örgülü kafeslerle muhafazaya alınmalıdır .

Dışarıya taşan çatı ve ahşap kaplamanın üstten bacaya uzaklığı en az 1,5 mt olmalıdır. 

Havalandırma kesitlerinin belirlenmesinde soğutma havası m3/h olarak üretici tarafından beyan edilen hava debisi kw ya çevirilerek hesaplanır. (Anma ısı gücünün her 1 kw sı için 1,6 m3/h hava ihtiyacı vardır.)

Ahşap yapılar

Sayaç ve armatürler yangın istinat duvarında olmalıdır. Servis kutusu binadan uzaklaştırılmalıdır.  Selenoid vanaya kumanda eden gaz alarm cihazları gaz yakıcı cihaz bulunduran tüm mahallere tesis edilmelidir. Ahşap tavan ile ocak arasında en az 1 mt mesafe bulunmalıdır.

Sadece tavanı ahşap yapılar

Baca bağlantıları ile ahşap tavan arasında en az 50 cm mesafe bulunmalıdır.  Ocak ile ahşap tavan arasında en az 1 mt mesafe olmalıdır.  Gaz yakıcı cihaz bulunan her mahalde gaz alarm cihazı bulunmalı ve selenoid vana ile irtibatlandırılmalıdır.

Sadece duvarları lambri ile kaplı yapılar

Lambri üzerine tespit edilen kelepçelerin dübelleri beton dübel içerisine girmeli ve rijitlik sağlanmalıdır. Doğalgaz baca çıkışları lambri kaplı duvardan 50 cm açıkta olmalıdır.

Kazan dairelerinde güvenlik

Kazan dairelerinde ex-proof (patlama korumalı) gaz alarm cihazı kullanılmalı ve algılayıcı sensör üst havalandırma seviyesinden daha yüksek bir noktaya yerleştirilmelidir. 

Kazan dairelerinde katı-sıvı -gaz yakıt depoları bulunmamalıdır. 

Kazan dairesi kapıları yanmaz malzemeden ve dışarıya açılacak şekilde yapılmalıdır.(genellikle çelik)

Kazan dairesi dışına tüm elektriği kesecek bir şalter yerleştirilmelidir.

Kazan ve bacası için topraklama yapılması mecburidir. 

Kazan dairesinin elektriğinin alınacağı pano kazan dairesi içerisinde ise etanj tipi (suya veya neme karsı korumalı) ex-proof (patlama korumalı) tip olmalıdır. Aydınlatma sistem de aynı özelliklere sahip olup zincirlerle veya yan duvarlara tespit edilmelidir. Aydınlatma sistemi tavandan en az 50 cm aşağıda bulunmalıdır yani üst havalandırma seviyesinin altında kalmalıdır.

Kazan dairelerinde borular kaynaklı yöntemle birleştirilmelidir.

Kazan dairelerinde yedek kazan

Ticari veya konut amaçlı  binalar için sadece merkezi sistem sayaç seçiminde yedek kazan hesaba dahil edilecektir. Diğer tüm hesaplamalarda (boru çapı ve havalandırma) yedek kazan hesaba dahil edilmeyecektir. 

Yedek kazan kapasitesi asıl kazan kapasitesinden büyük olamaz. 

Yedek ve asıl kazan brülör tipleri ( atmosferik veya üflemeli) birbirinden farklı olamaz.

Yedek kazan ve asıl kazan kapasite ve yakma sistemi bakımından aynı ise ortak bacaya (kaskad) bağlanabilir.  Ancak yedek kazan çalışmadığında ortak baca ile bağlantısının kesilmesi için gerekli önlemler alınmalıdır. 

Yedek kazan asıl kazan ile aynı anda başka bir yakıt ile kullanılamaz.

Kazan dairelerinde havalandırma 

Kazan daireleri direkt olarak dış ortama havalandırılmalıdır. Mahaller endirekt  olarak havalandırılamaz. Direkt havalandırma yapılamadığı durumlarda havalandırma kanallar ile sağlanmalıdır.  Açındırılmış kanal uzunluğu 10 mt ve üzerinde ise havalandırma mekanik olarak yapılmalıdır.  Havalandırma kanalı için 90 lık dirsek eşdeğeri 3 mt,  45 lik dirsek eşdeğeri 1,5 mt  ızgaralar için ise eşdeğer uzunluk 0,5 mt dir.  Alt havalandırma kanalı brülör seviyesine kadar indirilmelidir.  Alt ve üst havalandırmanın her ikisi de mekanik veya tabii yapılabilir.  Ancak tek başına üst havalandırma mekanik olamaz. Alt havalandırma cebri üst havalandırma tabii olabilir.

Sıvı yakıtlı kazanların gaz yakıtlı kazanlar ile aynı kazan dairesinde kullanılması durumunda havalandırma açıklıkları toplam kapasiteye göre belirlenmelidir.

Havalandırmanın mekanik olarak yapılması durumunda fan devre dışı kaldığında brülörün de devre dışı kalmasını sağlayan otomatik kontrol sistemi kullanılmalıdır.

Üst havalandırma menfezi tavandan en fazla 40 cm  aşağıda alt havalandırma menfezi ise döşemeden en fazla 50 cm yukarıdan olacak şekilde konumlandırılmalıdır.

Kazan tadilatı ve dönüşümü

Katı yakıtlı tam ve yarım silindirik Sıvı yakıtlı yarım silindirik  TSE veya TSEK belgesi bulunmayan tam silindirik sıvı yakıtlı kazanlar doğalgaza dönüştürülemez.

Özel imal edilmiş kazanlarda kapasite (TSE / CE belgesi ile belgelenemiyorsa) brülörün maksimum kapasitesi cihaz kapasitesi olarak alınmalıdır.

Merkezi sistemli bina ana kolon tesisatı (Domestik hat) yapım kaideleri

Domestik hat (sıcak su ve mutfak)  kullanımı için branşman merkezi sistem sayaç vanasından önce alınmalıdır.  Domestik ve merkezi sayaç vanalarından önce ortak hat üzerine bir AKV (ana kesme vanası) tesis edilmelidir.  Domestik vana ve merkezi sistem sayaç vanası arasındaki mesafe 2 mt den fazla değilse ortak hat üzerine AKV konulmasına gerek yoktur.

Domestik ana hat kazan dairesi içerisinden geçirilebilir. Ancak bu durumda bir selenoid vana ortak hat üzerine tesis edilmeli ve gerekli durumda tüm gaz akışını kesebilmelidir. 

Merkezi sistemlerde domestik vana + körtapa bırakılıyorsa 21 mbar basınca sahip sistemlerde servis kutusundan bu vanaya kadar olan basınç kaybı 0,7 mbar veya altında kalmalıdır.

Merkezi sistem sayaçları kazan dairesi dışında kalmalıdır.  Sayaçlar ve bağlantı boruları duman bacaları üzerinden geçmemelidir.  Doğalgaz sayaçları asansör ve daire giriş kapısı üzerine veya balkonlara konulmamalıdır.

Boru çapı hesap kaideleri

Daire içi tesisatlarda toplam tüketim 5 m3/ h i geçiyorsa daire branşmanına ve kolon hattına 5 m3/ h i geçen kısmı aritmetik olarak ilave edilir. (Örnek :  Daire içi tesisat debisi 5,4 m3/h  ise daire branşmanı 3,5 + 0,4 = 3,9 m3/h olarak alınır. 0,4 m3/h kolon toplam debisine ilave edilir.)

Daire içi sistemine soba veya şofben ilave edildiğinde bu cihazların debileri toplama aritmetik olarak ilave edilir.

Ticari tesisatlarda üretim amaçlı cihazlarla (çay kazanı , benmari, kuzine ,  fırın, ızgara, tost makinesi)  birlikte ısınma amaçlı evsel cihazlarında (kombi, soba, ocak, şofben)  kullanılması durumunda bu cihazlar için eş zaman faktörü 1 alınır.

Aynı kolon hattından beslenen ticari mahallerin sıcak su ve ısınma amaçlı kullanımları konutlar gibi değerlendirilir.

70 kw altındaki kombi veya kat kaloriferi cihazlarında verim hesaba katılmayacaktır.

Kapasiteleri 70 kw ‘nın üzerinde olan cihazların tüketim değerlerinin hesaplanmasında verim değeri %90 olarak alınır. 

Basınç kaybı ve hız hesapları sınır değerler içerisinde kalıyorsa aynı anda iki çap birden düşme veya yükselme yapılabilir.

Ani kapatmalı regülatör çıkışlarında kullanılan vanada basınç kaybı hesabı verilmek kaydıyla hız değeri 6 m/s yi geçebilir.

Bina bağlantı hattı veya kolon hattı üzerinde birden fazla birim için ileride kullanmak maksadıyla vana + körtapa  bırakılıyorsa servis kutusundan bu noktaya kadar olan toplam basınç kaybı 0,7 m3/h ve altında olmalıdır.

Sayaçtan geçen basınç 300 mbar ise servis kutusundan sayaca kadar olan basınç kaybı maksimum 21 mbar olmalıdır. 

Reglaj grubu sayaçtan önce tesis ediliyorsa çıkış sadece 21 mbar olmalıdır. 

Sayaç sonrası tesis edilen reglaj grubu çıkışı 21 mbar ise çıkış ile en son gaz yakıcı cihaz arasındaki basınç kaybı 1,8 mbar a eşit veya küçük olmalıdır.

Kolon hattında 300/21 mbar reglaj grubundan sonra ileride kullanım maksadıyla vana+körtapa bırakılıyorsa reglaj grubu ile bu nokta arasındaki basınç kaybı 0,7 mbar a eşit veya düşük olmalıdır.

Kolon hattında vana + körtapa reglaj grubundan önce alınıyorsa servis kutusu ile bu nokta arasındaki basınç kaybı 15 mbar  veya küçük olmalıdır.

PE kaplı borular (Genel)

PE  toprak altı uygulamalarında yüzeye çıkılan her noktada izolasyon mafsalı konulacaktır.  Fakat yüzeye çıkıp bir miktar devam ettikten sonra tekrar toprağa giren PE kaplı boru için izolasyon mafsalı gerekmez. (yüzeye çıkan boru üzerinde herhangi bir armatür yok ise)

Sadece PE borunun derinliği minimum 60 cm olmalıdır. PE kaplı çelik hatlar için derinlik 80 cm olmalıdır.  PE boru sarı kumla yastıklanmalı üzerine 30 cm sarı kum ve ikaz bandı serildikten sonra 10 cm daha sarı kum eklenmeli ve en son kalan 20 cm lik kısmı bahçe toprağı ile kapatılmalıdır.

Doğalgaz boru tesis kuralları (Genel)

Doğalgaz boruları bina ortak mahali olmayan yerlerden ( sığınak , sıvı yakıtlı jeneratör dairesinden,  asansör boşlukları ,  aydınlık,  havalandırma boşluklarından , duman ve çöp bacalarından, çatı arasından, yakıt depoları ve yangın pompası odasından) geçirilemez.

Doğalgaz boruları yangın merdiveni içerisinden ve bitişiğinden (1 mt den daha yakın) geçirilmemelidir. 

Gaz boruları kapalı hacimlerden geçirilemez. Ancak tesisat şaftı içerisinden geçirildiğinde bu şaft tam olarak havalandırılabilecek şekil ve boyutta olmalıdır. Şaft içine tesis edilen borular PE kaplı ve kaynaklı olmalıdır. Ek noktalarında ise sıcak sargı uygulaması yapılmalıdır. Şaftın en üst noktasında havalandırma menfezi bulunmalıdır ve bu menfez doğrudan atmosfere açılmalıdır. Doğalgaz boruları ile diğer tesisatlar arasındaki mesafe en az 30 cm olmalıdır. Tesisat şaftına her kattan ulaşılabilmelidir. 

İç tesisat boruları telefon ve elektrik hatlarından en az 15 cm trifaze hatlardan ise 30 cm uzakta olmalıdır. 

Kelepçeler DN50 ve altı çaplarda yapı elemanlarına tespit edilebilir.  DN65 ve üzeri çaplarda ise borular çelik konstrüksiyon konsollara çelik dübelli kelepçe ile tespit edilmelidir. 

Tüm tesisat boruları gaz açımından sonra antipas üzerine yağlı boya ile boyanmalı rutubetli yerlerden geçen gaz boruları korozyona karşı korunmuş olmalıdır.

Çelik boruların bükümü iç çap daralmayacak şekilde soğuk şekil verme yöntemi ile yapılmalıdır.  (yeraltı hatları hariç) 90 derecelik bükümlerden kaçınılmalıdır.

Bina doğalgaz ana kolon hatları merdiven sahanlığı olmaması veya müsait olmaması durumunda bina dış cephesinden çekilebilir.  Bu durumda doğalgaz hatları zemin kat sınırı üzeri PE kaplı olmak kaydıyla kaynaklı şekilde tesis edilmelidir. 

Daire içi uygulamalarda doğalgaz borularının kanallar içerisinden geçirilmesi durumunda kanalların üzeri havalandırmaya uygun kapaklarla örtülmeli ve tesisat boruları PE kaplı birleştirilmeleri kaynaklı yapılmalıdır.

Tesisatlarda sayaç sonrası ileriye dönük kullanım maksadıyla branşman bırakılamaz.

Bürolar dahil tüm ticari mahaller için selenoid vana ve gaz alarm cihazı tesis edilmelidir. Doğalgaz yakıcı cihaz bulunan her mahale gaz alarm cihazı konulmalı ve gaz alarm cihazları selenoid vana ile elektriksel olarak irtibatlandırılmalıdır.

Mutfak cihazlarının gaz hattı bağlantılarında kullanılan esnek bağlantı hortumunun uzunluğu en fazla 150 cm en az 70 cm  , kombi şofben için; en fazla 60 cm en az 40 cm olmalıdır.

Bacalı cihazlar için CO algılama cihazları aksi belirtilmedikçe cihaz üst seviyesine yakın ve bacadan 1,5-3 mt  uzağa yerleştirilmelidir.

Kaynaklı birleştirme gerektiren doğalgaz borutesisatları

Gaz teslim noktası ile sayaç giriş vanası arasındaki tüm tesisatlar

Merkezi sistem tesisatları

Gaz basıncı 300 mbar ve üzeri olan tesisatlar

Sayaç öncesi veya sonrası toprak altı tesisatlar

Evsel tip cihaz kullanan aynı zamanda ticari cihaz kullanan ticari birimlerin sayaçtan sonraki kısımlarında

DN20 den daha küçük borularda kaynaklı birleştirme yapılmamalıdır.

Bina ana kolon hattı havalandırması

Bina kolon havalandırması en üst noktada 150 cm2 en kesitli menfez ile yapılmalıdır.  Havalandırmanın mümkün olmadığı durumlarda gaz alarm cihazı kullanılmalıdır. 

Doğalgaz boruları için topraklama tesisatı (Bina ana kolon hattı)

1,6 cm çapında ve 1,5 mt uzunluğunda ya da 2 cm çapında 1,25 mt uzunlupunda  som bakır çubuk elektrot veya 0,5 m2 alanında 2mm kalınlığında bakır levha ile yapılabilir.

Bakır elektrot ile doğalgaz borusu arasındaki bağlantıyı sağlayacak kablo özelliği 1,6mm2 çok telli örgülü bakır kablo olmalıdır.

 AKV ( Ana kesme vanası) ,  EV (Emniyet vanası) ,  KKV (Kolon kesme vanası) tesis kuralları 

AKV (ana kesme vanası) ile bina girişi arasındaki mesafe 15  mt den fazla ise bina girişine bir EV (emniyet vanası) tesis edilmelidir. 

Ana kolon hattı bina içerisinde kollara ayrılıyor ise her bir kola konulacak KKV ( kolon kesme vanası) ayrım noktasından en fazla 1 mt mesafeye konulabiliyorsa ana hat üzerine bir AKV tesisine gerek yoktur. 

Vana ve armatürler tesisata rakorlu bağlantı ile bağlanmalı rakor vana ve armatürden sonra gelmelidir. 

Vananın çapı devam eden hattın çapı ile aynı olmalıdır.  Sadece DN65 hatlar üzerinde basınç kayıpları limit değerler içerisinde kalmak kaydıyla DN50 çapta vana kullanılabilir. 

Sayaç daire girişine yakın yere konulamadığı durumlarda tesisatın daire içerisine girdiği en yakın ve en uygun noktaya EV (emniyet vanası) konulmalıdır.  Tek cihaz kullanılması durumunda EV ye gerek yoktur.

Shut -off regülatör (Ani kapatmalı) tesis kuralları

Doğalgaz vanası(yatay) –>> Rakor (yatay) –>> T parçası (yatay)–>> Doğalgaz vanası (düşey) –>>Test manşonu(düşey) –>> Manometre (0-600 mbar) –>> Regülatör (Shut-off-yatay)–>>T parçası (yatay)–>> Doğalgaz vanası (düşey) –>>Test manşonu(düşey) –>> Manometre (0-100 mbar) –>> Rakor (yatay)–>>Doğalgaz vanası(yatay)

Müstakil sistem evsel kullanımlarda regülatör(shut-off) sayaç öncesi veya sonrası tesis edilebilir. 

Çoklu evsel kullanımlarda regülatör bina bağlantı hattı üzerine tesis edilmelidir.

Merkezi sistem evsel kullanımlarda regülatör domestik kolonu ve kazan dairesini besleyen ortak hat üzerine konulabilir.

Domestik hat ve kazan dairesi için ayrı ayrı regülatör tesis edilecekse kazan dairesine ait regülatör sayaç sonrası tesis edilmelidir.

Konut ve ticari birimlerin bir arada olduğu karma yapılarda  ticari birimlere ait branşmanlar 300mbar basınca haiz olacaktır ve bu birimlere ait regülatörler sayaçlarından sonra tesis edilecektir.

Müstakil kullanımlarda regülatör sayaçtan sonra tesis edilecektir.

Tamamı ofis olarak kullanılan evsel yakıcı cihazların kullanıldığı binalarda regülatör ortak hat üzerine tesis edilmelidir. 

Üretim amaçlı ticari birimlerin mevcut olduğu ticari birimlerde regülatör sayaçtan sonra tesis edilmelidir.

Mevcut sistemlerde gaz teslim noktası basıncının 300 mbar a yükseltilmesi durumunda sadece teknik tadilat yapılan veya yeni gaz alan  ticari birime ait tesisatlarda regülatör sayaç sonrasına tesis edilmelidir.

Boru çapı hesaplarında kullanılabilir ampirik formüller 

Emniyetli boru çapı (mm) : 

20 x (Daire sayısı)^ 0,4 

Ocak ve kombi için yaklaşık tüketim debisi : 

4,2 x (Daire sayısı) ^0,75

İşyerleri için emniyetli boru çapı (mm) :

12 x (tüketim debisi)^0,4

Boru birim kayıp : 

14000 x (Tüketim debisi)^2  /  Boru Çapı(mm)

Boru gaz hızı hesabı :

354 x Tüketim debisi / Boru Çapı(mm) ^2

Lokal kayıplar :

0,004 x  Z toplam x (Boru gaz hızı)  (Z toplam için lokal kayıp elemanı değerleri 90 lık dirsek  : 0,4 45 lik dirsek : 0,3 Küresel vana : 0,5 T kol : 1,3 Redüksiyon : 0,5 İstavroz kol ayrımı  : 1,3)

Tüketime göre sayaç belirleme:

Sayaç Büyüklüğü (G-?) : 0,6153 x Debi Toplam  + 0,3782

Kalorifer tesisatında ısı yüküne göre emniyetli ısıtma tesisatı boru çapları

Q toplam = 24.000 Kcal/h ise  Çap = 1 1/4

Q toplam = 34.000 Kcal/h ise  Çap = 1 1/2

Q toplam = 62.000 Kcal/h ise  Çap = 2 “

Q toplam = 81.000 Kcal/h ise  Çap = 2 1/2 “

Q toplam = 160.000 Kcal/h ise  Çap = 3 “

Q toplam = 270.000 Kcal/h ise  Çap = 4 “  

Son Güncelleme: 8 Nisan 2025 | Yazar: Serkan Güneyatan (Makine Mühendisi)